Cel i podział nauki cz. 1

Każdy człowiek powinien, czytając na głos lub mówiąc do większej liczby słuchaczy, czytać i mówić tak, żeby go wszyscy nie tylko słyszeli i rozumieli, ale więcej jeszcze, żeby go bez wysiłku rozumieli i z przyjemnością słuchali.

Wymagania te określają cele nauki czytania nagłos. Trzeba, żeby nas: słyszano, rozumiano i słuchano. Nauka czytania na głos, — a dobre i piękne czytanie jest podstawą dobrego i pięknego mówienia — dzieli się zatem na trzy stopnie:

1. czyste i wyraźne wymawianie — ażeby być słyszanym,
2. poprawne i logiczne akcentowanie, poprawne przerwy, podział i budowa dźwiękowa zdań i okresów – ażeby być zrozumianym;
3. estetyczne, tj. piękne czytanie – a zatem sztuka czytania na głos, ażeby nas chętnie słuchali.

Pierwszy stopień – wymawianie – jest mechaniką mowy. Trzeba zacząć od głosek, tj. od spółgłosek i samogłosek, przejść do sylab czyli zgłosek, a na koniec do całych wyrazów. Wszelkie wymawianie polega (wedle Humboldta) na władzy, jaką duch ludzki posiada nad narzędziami mowy, zniewalając je do wytworzenia takich dźwięków, jakie dążeniom jego odpowiadają.